TCK 151. Maddesinde Düzenlenen “Mala Zarar Verme” Suçu

Türk Ceza Kanunu’nun 151. maddesi kapsamında düzenlenen “mala zarar verme” suçu, mülkiyet hakkını ihlal eden önemli suç tiplerinden biridir. Mülkiyet hakkı, hukuk düzeninde koruma altına alınmış en temel haklardan biri olup, bireylerin taşınır veya taşınmaz malları üzerindeki sahiplik haklarını güvence altına alır. Bu suça ilişkin hükümlerin amacı, bireylerin malvarlıklarının korunmasını sağlamaktır.

1. TCK 151. Maddenin Hükmü

TCK 151. madde şu şekildedir:

“Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, bozma, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikâyeti üzerine dört aydan üç yıla kadar hapis cezası veya adlî para cezası ile cezalandırılır.”

Bu düzenleme ile malvarlığına zarar veren eylemler cezalandırılmakta, suçun faili hakkında belirli bir ceza öngörülmektedir. Maddenin kapsamı geniş olup, bir başkasına ait malvarlığını hedef alan çeşitli fiiller bu suç kapsamında değerlendirilmektedir. Bu suçu işleyen kişi, mağdurun malını çeşitli şekillerde tahrip edebilir veya kullanılmaz hale getirebilir.

2. Mala Zarar Verme Suçunun Unsurları

Bir suçun varlığı için hem maddi hem de manevi unsurların bir arada bulunması gerekir. Mala zarar verme suçunda da bu unsurların sağlanması zorunludur.

a. Maddi Unsurlar

Mala zarar verme suçunun maddi unsuru, bir başkasına ait mala zarar verilmesidir. Bu zarar verici fiiller şu şekillerde olabilir:

• Yıkmak: Taşınır ya da taşınmaz malın fiziksel olarak yok edilmesi. Örneğin, bir binayı yıkmak veya bir aracı hurdaya çevirmek bu fiile örnek olarak verilebilir.

• Tahrip Etmek: Malın yapısına zarar vermek. Bu, malın bir daha onarılamaz veya kullanılamaz hale gelmesi anlamına gelir. Örneğin, bir bilgisayarın parçalanarak işlevini kaybetmesi bu fiildir.

• Bozmak: Malın kullanım amacına zarar verici bir müdahalede bulunmak. Örneğin, bir aracın motorunun çalışmaz hale getirilmesi bu suça girer.

• Kullanılamaz Hale Getirmek:Malın tamamen işlevsiz hale gelmesi. Örneğin, bir telefonun suya düşürülerek kullanılamaz hale getirilmesi.

• Kirletmek: Malın kullanılabilirliğini veya görünümünü bozacak şekilde kirletilmesi. Örneğin, bir evin dış duvarlarına grafiti yapmak bu fiil kapsamında değerlendirilebilir.

b. Manevi Unsurlar

Mala zarar verme suçu kasten işlenen bir suçtur. Fail, başkasına ait mala zarar verme kastı ile hareket etmelidir. Failin eylemi bilinçli ve isteyerek gerçekleştirdiği kabul edilir. Bu suç, taksirle (dikkatsizlik veya ihmal sonucu) işlenmez. Failin mala zarar verme amacında olup olmadığı, suçun manevi unsurunu oluşturur.

3. Mala Zarar Verme Suçunun Konusu

Bu suç, taşınır ve taşınmaz mallara karşı işlenebilir. Taşınır mallar, arabalar, mobilyalar, elektronik eşyalar gibi her türlü taşınabilen malvarlığı unsurlarını kapsarken, taşınmaz mallar, evler, arsa, binalar gibi yerinden taşınamayan mülkleri ifade eder.

Suçun konusu olan malın, başkasına ait olması gerekmektedir. Eğer zarar verilen mal failin kendisine aitse, bu durumda mala zarar verme suçundan söz edilemez. Fail, kendi malına zarar verdiği durumlarda cezalandırılmaz. Ayrıca, mala zarar verme fiilinin mülkiyet hakkına zarar verecek nitelikte olması gerekir.

4. Mağdurun Şikayeti ve Zamanaşımı

TCK 151. maddeye göre, mala zarar verme suçu şikâyete bağlı suçlar arasında yer alır. Bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması mağdurun şikâyetine tabidir. Yani mağdur, zarar gördüğü tarihten itibaren şikayette bulunmadığı takdirde, fail hakkında işlem yapılmaz. Bu durum, mağdurun istemediği durumlarda devletin müdahalesini engellemek amacıyla getirilmiştir.

Şikâyet süresi, mağdurun zararı öğrendiği tarihten itibaren altı aydır. Eğer bu süre içinde şikayette bulunulmazsa, fail hakkında cezai işlem yapılmaz ve dava açılamaz.

Ancak genel dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. Şikayet süresi dolsa dahi, suç işlendikten sonraki 8 yıl boyunca mağdur dava açabilir. Zamanaşımı süresi dolduğunda, suç işlenmiş olsa bile fail cezadan kurtulur.

5. Mala Zarar Verme Suçunun Cezası

TCK 151. maddesine göre, mala zarar verme suçunun cezası dört aydan üç yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası olarak belirlenmiştir. Bu ceza aralığı, olayın ağırlığına ve suçu işleyen kişinin durumuna göre değişiklik gösterebilir. Hangi cezanın uygulanacağı, yargılama sürecinde mahkemenin takdir yetkisine bırakılmıştır.

6. Nitelikli Mala Zarar Verme Suçu (TCK 152. Madde)

TCK 151. maddesinde düzenlenen basit mala zarar verme suçu dışında, TCK 152. maddesi bu suçun daha ağır sonuçlar doğuran halleri, yani nitelikli şekilleri düzenler. Nitelikli mala zarar verme suçları, failin zararlı eylemlerinin daha ağır sonuçlar doğurması veya toplumun daha fazla zarar görmesine yol açması durumunda uygulanır. Bu hallerde verilecek ceza daha ağırdır.

Nitelikli mala zarar verme suçları şunlardır:

• Yangına, sele veya kazaya neden olacak şekilde işlenmesi: Örneğin, failin bir binayı yakarak mala zarar vermesi durumunda suçun nitelikli hali oluşur.

• Kamu malına zarar verilmesi:Devlete ait binaların, araçların ya da kamusal hizmete tahsis edilen malların zarar görmesi durumunda ceza artırılır.

• Patlayıcı veya yakıcı madde kullanılarak işlenmesi: Örneğin, bir aracın patlayıcı ile havaya uçurulması nitelikli suç kapsamına girer.

• Suçun kamu görevlisine karşı işlenmesi: Kamu görevlisine görevini yaparken zarar veren bir kişi, nitelikli mala zarar verme suçu işlemiş sayılır.

• Suçun gece vakti işlenmesi:Mala zarar verme suçunun gece işlenmesi durumunda da ceza artırılabilir.

Bu nitelikli hallerin varlığı halinde faile verilecek ceza, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına kadar çıkabilir.

7. Mala Zarar Verme Suçu ve Tazminat

Mala zarar verme suçu işlendiğinde, mağdur yalnızca faile ceza verilmesini istemekle kalmaz, aynı zamanda zararın maddi olarak karşılanmasını da talep edebilir. Bu durumda, failin mağdurun uğradığı zararı tazmin etmesi gerekir. Tazminat hukuku gereği mağdur, failden malına verilen zararın onarılmasını veya parasal olarak karşılanmasını talep edebilir. Örneğin, zarar gören bir aracın tamir masrafları failden istenebilir.

Eğer fail zararı gidermeyi kabul ederse, cezada indirim yapılması veya cezanın ertelenmesi de söz konusu olabilir. Ancak, zararın tazmini cezanın tamamen ortadan kalkmasına neden olmaz, sadece failin lehine bir durum yaratır.

8. Mala Zarar Verme Suçunda Hukuki Süreç

Mala zarar verme suçunda mağdurun ilk yapması gereken şey, zarar gördüğü andan itibaren şikayette bulunmaktır. Şikayet süresi 6 ay olduğu için mağdur bu süreyi kaçırmadan yetkili mercilere başvurmalıdır. Şikayet edildikten sonra suç soruşturulacak ve fail hakkında gerekli cezai işlemler başlatılacaktır.

Eğer fail zararı gidermeye yanaşmaz ve suçun nitelikli halleri de mevcutsa, yargılamada daha ağır cezalar verilebilir. Ayrıca mağdurun maddi zararının karşılanması da yine yargı sürecinde değerlendirilecektir.