Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 207. maddesinde düzenlenen “özel belgede sahtecilik” suçu, hukukun düzenleyici unsurlarından biri olup, bireylerin güven temelinde kurduğu hukuki ilişkilerin korunmasını sağlar. Resmi olmayan belgelerin sahte olarak düzenlenmesi veya sahte belge kullanımı, bireyler arasında adalet ve güvenin zedelenmesine yol açar. Bu nedenle kanun koyucu, hem kişisel hem de toplumsal güvenliği tehdit eden bu eylemi suç sayarak cezai yaptırımları düzenlemiştir.

TCK 207. madde, sahtecilik suçlarını iki ana gruba ayırır: resmi belgede sahtecilik ve özel belgede sahtecilik. Resmi belgede sahtecilik suçu, kamu görevlileri tarafından düzenlenen belgelerin sahtesinin yapılmasını kapsarken, özel belgede sahtecilik, kişiler arasında düzenlenen belgelerin sahtecilik kapsamında değerlendirilmesini içerir. Bu ayrım, suçun ciddiyeti ve ceza miktarının belirlenmesinde önemli bir rol oynar.

Belge, bir olay veya durum hakkında bilgi veren, bir hakkın doğmasına, devam etmesine veya sona ermesine yönelik bir iddiayı ispatlamaya yarayan yazılı bir metin ya da kayıttır. Özel belgeler, kamu görevlisi tarafından düzenlenmeyen ancak kişiler arasında hukuki sonuçlar doğurabilecek nitelikte olan belgelerdir. Bu belgeler, ticari sözleşmeler, özel vekaletnameler, senetler, fatura ve irsaliyeler, kira kontratları gibi taraflar arasında ilişki doğuran metinlerdir. Özel belge ile resmi belge arasındaki temel fark, belgeyi düzenleyen kişinin statüsüdür. Özel belgeler, bireyler arasında hukuki delil olarak kullanılabilirken, resmi belgeler kamu otoritesi tarafından düzenlenir.

Sahtecilik, belgenin içerik veya şekil açısından gerçeğe aykırı bir şekilde düzenlenmesi anlamına gelir. Suçun oluşması için belgenin sadece sahte olarak düzenlenmesi yeterli değildir, bu sahte belge bir hukuki işlemde kullanılmak üzere ibraz edilmelidir. Sahtecilik suçu, iki farklı şekilde işlenebilir:

• Belgenin sahte olarak düzenlenmesi: Bu, baştan itibaren gerçeğe aykırı bir belge oluşturulmasıdır. Örneğin, var olmayan bir borcun varmış gibi gösterilmesi amacıyla sahte bir senet düzenlenmesi veya olmayan bir kira sözleşmesinin düzenlenmesi bu duruma örnektir.

• Sahte belgenin kullanılması: Sahte olarak düzenlenmiş bir belgenin, hukuki bir ilişkide veya işlemde kullanılmak üzere ibraz edilmesidir. Örneğin, sahte bir vekaletnamenin tapu dairesine sunulması veya sahte bir faturanın vergi kaçırmak amacıyla kullanılması gibi durumlar bu kapsamda değerlendirilir.

Özel belgede sahtecilik suçu, kast ile işlenebilen bir suçtur. Failin, sahte bir belge düzenlediğini ya da sahte bir belgeyi kullandığını bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekmektedir. Bu suçun taksirle (dikkatsizlik veya özensizlikle) işlenmesi mümkün değildir. Failin eylemi gerçekleştirdiği sırada belgenin sahte olduğunu bilmesi, suçu tamamlayan en önemli unsurdur.

Bu suç, somut bir zarar doğurmasa dahi işlenmiş sayılır. Örneğin, sahte bir belge hukuki bir işleme konu yapılmamışsa bile, bu belgenin sahte olarak düzenlenmiş olması suçun oluşması için yeterlidir. Ancak sahte belgenin kullanılması halinde, doğrudan zarar gören mağdur ya da mağdurlar bulunabilir. Bu durumda, belgeyi kullanan kişinin amacının haksız bir kazanç sağlamak veya başka birine zarar vermek olduğu da göz önünde bulundurulabilir.

TCK 207. maddesi uyarınca, özel belgede sahtecilik suçu işleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun işleniş biçimi, failin kast derecesi ve belgenin hukuki işlemde kullanılma amacı, cezanın miktarının belirlenmesinde etkili olur. Mahkeme, failin suçu hangi niyetle işlediğini ve belgenin kullanımının doğurduğu sonuçları göz önüne alarak alt ve üst sınırda cezalandırmaya gidebilir.

Özel belgede sahtecilik suçu, kamu düzenine zarar verdiği için şikayete bağlı olmaksızın re’sen soruşturulur. Suçun öğrenilmesi durumunda savcılık, soruşturma başlatır ve deliller toplayarak kovuşturma aşamasına geçebilir. Ancak mağdur, suçun işlendiğini fark ettiğinde savcılığa başvurarak suç duyurusunda bulunabilir. Bu durumda, mağdurun başvurusu soruşturma sürecini hızlandırabilir.

Özel belgede sahtecilik suçu, diğer bazı suçlarla birlikte işlenebilir. Özellikle dolandırıcılık, haksız menfaat sağlama, vergi kaçakçılığı gibi suçlarla bağlantılı olarak işlenebilir. Örneğin, sahte bir fatura düzenleyerek vergi dairesine beyan edilmesi, hem vergi kaçakçılığı hem de sahtecilik suçunu oluşturur. Bu durumda fail, her iki suçtan dolayı ayrı ayrı cezalandırılabilir.

Örnek Yargıtay Kararları

Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2019/565 E. ve 2020/453 K.sayılı kararında, sahte bir özel vekaletnamenin tapu dairesinde kullanılması suretiyle dolandırıcılık yapılması olayı değerlendirilmiş ve sanık, hem dolandırıcılık hem de özel belgede sahtecilik suçundan mahkum edilmiştir. Mahkeme, vekaletnamenin hukuki bir işlemde kullanılmasıyla sahteciliğin tamamlandığına hükmetmiştir.

Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2018/8345 E. ve 2019/9245 K.sayılı kararında ise, sahte bir kira sözleşmesinin noter huzurunda düzenlenmesi olayında, belge noter tasdiki almasına rağmen, noter tasdikinin resmi belgeyi oluşturmayacağı ve suçun özel belgede sahtecilik kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine karar vermiştir.

Bazı durumlarda, özel belgede sahtecilik suçu daha ağır cezai müeyyideye tabi olabilir. Örneğin, suçun bir suç örgütü tarafından sistematik olarak işlenmesi veya failin sahte belge düzenleyerek önemli bir maddi kazanç sağlaması durumunda, cezanın üst sınırdan verilmesi gündeme gelebilir. Ayrıca sahte belgenin kamu düzenini ciddi şekilde tehlikeye sokması da cezanın artırılmasına yol açabilir.

Özel belgede sahtecilik suçu, genel zamanaşımı kurallarına tabi olup, bu suç için öngörülen ceza miktarına göre zamanaşımı süresi belirlenir. TCK’ya göre, bu suçun işlenmesinden itibaren 8 yıllık bir zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Eğer bu süre zarfında suç soruşturulmamış veya kovuşturulmamışsa, zamanaşımı dolmuş olur ve suçun takibi mümkün olmaz.

Özel belgede sahtecilik suçu, sadece bireyler arasında güveni sarsmakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal düzeni de tehdit eden bir suçtur. Hukuki ilişkilerde sahte belgelerin kullanılması, adalet sistemine olan güveni zedeler. Bu nedenle, kanun koyucu bu suçu işleyenleri cezalandırarak hem bireysel mağduriyetleri engellemeyi hem de toplumsal düzeni korumayı amaçlamıştır. Suçun işlenme şekli, kast unsuru, kullanılan belgenin türü ve eylemin sonucu, failin ceza alıp almayacağını ve cezanın miktarını belirleyen faktörlerdir.

TCK 207. maddesi kapsamında özel belgede sahtecilik suçu, belge düzeninin korunması ve kişisel hakların güvencesi açısından önemli bir rol oynar. Toplumun hukuki güvenliğini tehdit eden bu suç, hem kişisel zararlar hem de kamusal düzen açısından ciddi sonuçlar doğurabilir. Özel belgede sahtecilik suçu işleyen kişiler, belirlenen cezai müeyyidelere tabi tutulur ve cezaları, suçun işleniş biçimine ve ortaya çıkan zarara göre değişiklik gösterebilir.